Wil je je gevel of schutting een strakke, duurzame look geven? Ontdek wat rabat is, de verschillen tussen standaard, dubbel en Zweeds rabat, en welke materialen – van lariks/douglas tot kunststof of composiet – passen bij jouw budget en onderhoudswens. Met slimme montagetips (ventilatie, rvs-schroeven, dilatatie) en advies over afwerking, levensduur en kosten maak je een keuze waar je jaren plezier van hebt.
Wat is rabat
Rabat is een geprofileerde plank die zo is gevormd dat je planken in elkaar laat overlappen en een dichte, strakke gevel of wand maakt. Aan de lange kanten zit een sponning (uitsparing) waardoor de bovenliggende plank over de onderliggende valt. Dat overlapprofiel zorgt voor een nette schaduwlijn en, belangrijker, voor goede afwatering en minder kans op kieren door wind of werking van het hout. Met rabat bouw je snel en stabiel een bekleding voor gevels, schuttingen, tuinhuizen en overkappingen. Er zijn varianten: standaard rabat met rechte sponningen, dubbel rabat dat aan beide zijden een overlap heeft voor een nog strakker effect, en Zweeds rabat (ook wel potdekselprofiel) met een licht taps toelopende plank die horizontaal een speelse, landelijke look geeft en water extra vlot afvoert.
Je kiest rabat in hout zoals vuren, grenen, lariks/douglas of hardhout, of in onderhoudsarme kunststof en composiet als je kleurvastheid en minimale nazorg wilt. De planken monteer je meestal horizontaal op een regelwerk, met een geventileerde spouw erachter zodat vocht kan wegdampen. Door de overlap zie je bevestiging nauwelijks en krijg je een egale, duurzame afwerking. Kies je de juiste houtklasse of een kunststof alternatief en werk je de delen af met beits of olie, dan heb je jaren plezier van een sterke, weerbestendige bekleding die je buitenruimte of gevel meteen meer uitstraling geeft.
Wat rabatdelen zijn (geprofileerde planken met sponning/overlap)
Rabatdelen zijn geprofileerde planken die zo zijn gefreesd dat ze elkaar overlappen via een sponning, een uitsparing langs de lange zijde. De bovenste plank haakt over de onderste, waardoor je een dichte, strakke bekleding krijgt met een nette schaduwlijn en goede waterafvoer. Door die overlap zie je de bevestiging nauwelijks en blijft de wand beter wind- en regenbestendig, ook wanneer hout werkt door temperatuur en vocht.
Rabatdelen bestaan in verschillende profielen, zoals standaard rabat met rechte sponningen, dubbel rabat met twee overlappen voor een extra vlak beeld, en Zweeds rabat met taps toelopende planken voor een potdeksel-look. Je vindt ze in hout (vuren, grenen, lariks/douglas, hardhout), maar ook in onderhoudsarm kunststof en composiet, in vaste diktes en werkende breedtes die de zichtmaat bepalen.
Rabat VS potdeksel: verschil in look, waterafvoer en montage
Rabat geeft een strakke, uniforme belijning door de sponning waarmee planken in elkaar vallen; de schaduwlijn is smal en regelmatig. Potdeksel heeft een robuustere, meer landelijke uitstraling doordat vlakke planken elkaar overlappen en een duidelijke trapvorm creëren. Qua waterafvoer scoren beide goed, maar potdeksel laat water extra snel weglopen langs de schuine overlappen, terwijl rabat vooral vertrouwt op de sluitende sponning en een goed geventileerde achterzijde.
In montage verschilt het ritme: rabatdelen bevestig je op een regelwerk en haak je van onder naar boven in, vaak blind geschroefd voor een naadloos beeld. Potdeksel bouw je met losse planken die je met vaste overlapmaat van onder naar boven aanbrengt; dat kost iets meer tijd, maar een losse plank vervangen is wel eenvoudiger.
[TIP] Tip: Monteer rabatdelen met ventilatieruimte; houd 3-5 mm uitzettingsvoeg.
Soorten en materialen
Onderstaande vergelijking helpt je de juiste soort rabat te kiezen op basis van materiaal, duurzaamheid, onderhoud en beschikbare profielen. Duurzaamheidsklasse: 1 = zeer duurzaam, 5 = niet duurzaam.
| Materiaal | Duurzaamheidsklasse | Onderhoud | Veelgebruikte profielen en inzet |
|---|---|---|---|
| Vuren/grenen (zachthout) | 4-5 (buiten bij voorkeur geïmpregneerd) | Beits/olie ca. 1-2 jaar; regelmatig reinigen | Standaard, dubbel en zweeds; budgetkeuze voor schutting en tuinhuis |
| Lariks/Douglas | 3-4 (natuurlijke harsen) | Olie/beits 1-2 jaar of onbehandeld laten vergrijzen | Vooral standaard en zweeds; ook dubbel; geschikt voor gevel en overkapping |
| Hardhout (bijv. bangkirai/merbau) | 1-2 (zeer duurzaam) | Weinig; olie voor kleurbehoud 1-3 jaar; reinigen | Meestal standaard of dubbel; premium uitstraling voor gevels |
| Kunststof (PVC) rabat | n.v.t. – rot- en schimmelbestendig | Laag; reinigen, geen schilderwerk | Vaak dubbel of potdeksel/zweeds-look; kleurvast voor gevelbekleding |
| Composiet (WPC) rabat | n.v.t. – vochtbestendig (let op thermische uitzetting) | Laag; reinigen; geen schilderwerk | Dubbel of potdeksel/zweeds-look; stabiel en modern voor gevel en schutting |
Kort gezegd: hardhout biedt de hoogste natuurlijke duurzaamheid, lariks/douglas is de robuuste middenweg, vuren/grenen is voordelig, en kunststof/composiet is het meest onderhoudsarm; kies het profiel (standaard, dubbel of zweeds) dat past bij de gewenste uitstraling.
Bij rabat kun je kiezen uit verschillende profielen en materialen, elk met een eigen look en onderhoudsniveau. Populaire profielen zijn standaard rabat met rechte sponning voor een strakke lijn, dubbel rabat dat aan twee zijden een overlap geeft voor een extra vlak beeld, en Zweeds rabat (potdeksel) met een taps profiel voor een speelsere, landelijke uitstraling. Qua materiaal ga je voor hout of voor kunststof/composiet. Vuren en grenen zijn betaalbaar maar vragen regelmatige afwerking; lariks/douglas is harder en weerbaarder; hardhout en thermisch gemodificeerd hout halen een hoge duurzaamheidsklasse.
Duurzaamheidsklasse (1 tot 5) geeft aan hoe lang een houtsoort buiten meegaat zonder bescherming: hoe lager het cijfer, hoe duurzamer. Kunststof en composiet rabat is vormvast en kleur- en uv-stabiel, met minimale nazorg, maar heeft een andere feel dan echt hout. Let ook op oppervlak (geschaafd of fijnbezaagd), werkende breedte (de zichtmaat na overlap) en beschikbare lengtes, zodat je minder zaagverlies hebt en een rustig gevelbeeld krijgt. Kies waar mogelijk gecertificeerd hout (FSC/PEFC) voor een verantwoorde herkomst.
Houtsoorten en duurzaamheidsklasse (vuren, grenen, lariks/douglas, hardhout)
De duurzaamheidsklasse van hout geeft aan hoe lang het buiten meegaat zonder extra bescherming: klasse 1 is zeer duurzaam, klasse 5 het minst. Vuren en grenen vallen onbehandeld meestal in klasse 4-5 en vragen daarom impregneren of een goede afwerking met beits of verf als je ze voor rabat gebruikt. Lariks/douglas bevat hars en is van nature sterker, vaak klasse 3-4, waardoor het buiten langer meegaat met beperkt onderhoud.
Hardhout scoort het best: veel soorten zitten in klasse 1-2 en zijn daardoor bijzonder vorm- en weerbestendig, ideaal voor gevels en schuttingen met een lange levensduur. Let naast de klasse op toepassing en details: bovengronds met ventilatie en zonder direct grondcontact gaat elk hout veel langer mee, en regelmatig onderhoud verlengt de levensduur merkbaar.
Kunststof en composiet rabat (onderhoudsarm, kleurvast)
Kunststof en composiet rabat is ideaal als je een strakke gevel wilt zonder jaarlijkse schilderbeurt. Kunststof varianten (zoals PVC) en composiet (vaak WPC: houtvezel met kunststof) zijn kleur- en uv-stabiel, nemen nauwelijks vocht op en blijven mooi recht, waardoor je minder last hebt van krimp en zwel. Je reinigt ze met water en een mild sopje; verder onderhoud is minimaal. Let bij montage op ventilatie achter de delen en op thermische uitzetting: werk met rvs-bevestiging of clips en laat dilatatie op eindnaden.
De keuze in kleuren en houtnerfstructuren is groot, van moderne antracieten tot warme houttinten. Het voelt net anders dan echt hout en de aanschafprijs ligt hoger, maar de lagere onderhoudskosten en lange levensduur maken het vaak een slimme keuze.
Profielen: standaard, dubbel en zweeds rabat
Standaard rabat heeft een rechte sponning waardoor planken strak in elkaar vallen en een gelijkmatige, smalle schaduwlijn vormen. Dit profiel is ideaal als je een moderne, rustige gevel wilt en snel wilt monteren met weinig zichtbare bevestiging. Dubbel rabat (ook wel channelsiding) is een bredere plank met twee groeven die het effect van twee smalle banen geeft; je krijgt een extra vlak en netjes gelijnd beeld met minder naden per vierkante meter, wat de montage versnelt.
Zweeds rabat is taps toelopend en overlapt als potdeksel, waardoor je een robuuste, landelijke look krijgt met brede schaduwstroken en uitstekende waterafvoer. Alle profielen plaats je bij voorkeur horizontaal op een geventileerd regelwerk, met rvs-bevestiging en voldoende dilatatie voor werking van het materiaal.
[TIP] Tip: Kies thermisch gemodificeerd rabat buiten; combineer met rvs bevestiging.
Toepassingen en montage
Rabat gebruik je voor gevelbekleding, schuttingen, tuinhuizen, overkappingen en dakkapellen als je een strakke, weerbestendige afwerking wilt die tegelijk snel te monteren is. Meestal plaats je rabat horizontaal van onder naar boven, op een regelwerk dat haaks op de plankrichting staat. Zorg voor een waterkerende, dampopen folie tegen de achterwand en laat een geventileerde spouw van circa 20 mm zodat vocht kan wegdampen. Stel het regelwerk vlak en houd een hart-op-hartafstand van ongeveer 40-60 cm aan. Begin met een rechte startlijn, zet kopse naden altijd op een lat en laat ze verspringen.
Bevestig met rvs-schroeven of clips, bij voorkeur blind in de sponning, en boor voor bij hardhout. Laat dilatatie bij eindnaden en rondom kozijnen voor werking door temperatuur en vocht. Houd rabat vrij van direct grondcontact en plaats onderaan een drainerende lat of profiel voor goede afwatering. Met zorg voor deze details realiseer je een duurzame bekleding die er jarenlang strak uitziet en weinig onderhoud vraagt.
Waar gebruik je rabat voor: gevel, schutting, tuinhuis en overkapping
Rabat is ideaal als je een strakke, duurzame bekleding wilt die tegelijk praktisch is. Op een gevel geeft het een moderne lijnvoering, goede waterafvoer en, met een geventileerde spouw, een langere levensduur van de achterconstructie. Voor een schutting zorgt de overlap voor privacy en winddichtheid, terwijl je bevestiging nauwelijks ziet en het geheel stevig blijft bij storm.
Een tuinhuis bekleed je snel en netjes met rabat, waardoor wanden mooi vlak ogen en de constructie beter bestand is tegen regen en zon. Bij een overkapping gebruik je rabat om wanden deels of volledig dicht te maken, zodat je beschut zit zonder massief gevoel. Kies het profiel en materiaal dat past bij je look en het gewenste onderhoudsniveau.
Montage en benodigdheden (regelwerk, ventilatie, RVS-bevestiging, dilatatie)
Voor een strakke en duurzame montage bouw je eerst een vlak regelwerk haaks op de plankrichting, met een hart-op-hartafstand van circa 40-60 cm. Breng achter het regelwerk een waterkerende, dampopen folie aan en houd een geventileerde spouw van 15-25 mm, met openingen onder en boven (afgeschermd met insectengaas) zodat vocht kan wegdampen. Bevestig de delen met rvs A2/A4 schroeven of clips, bij voorkeur blind in de sponning, en boor voor bij hardhout.
Start met een rechte onderregel of startprofiel en houd de onderkant 20-30 mm vrij van maaiveld. Laat dilatatie aan kopse naden en rondom hoeken en kozijnen; reken met speelruimte volgens de fabrikant of circa 2-3 mm per meter lengte. Sealen van kopshout en het verspringen van naden verlengen de levensduur.
[TIP] Tip: Monteer met RVS schroeven en laat 3-5 mm uitzetvoeg tussen delen.
Keuze, onderhoud en kosten
Bij het kiezen van rabat start je met uitstraling en gebruik: wil je strakke lijnen, ga dan voor standaard of dubbel rabat; voor een robuuste, landelijke look past Zweeds rabat beter. Daarna kies je materiaal op basis van budget en onderhoudsbereidheid. Vuren en grenen zijn voordelig, maar vragen regelmatige afwerking; lariks/douglas is natuurlijker duurzaam; hardhout en thermisch gemodificeerd hout bieden de langste levensduur. Kunststof en composiet zijn vormvast en onderhoudsarm, met stabiele kleur en weinig nazorg. Let op duurzaamheidsklasse (1 is zeer duurzaam, 5 het minst) en kies bij voorkeur FSC- of PEFC-gecertificeerd hout. Voor onderhoud behandel je hout vóór montage, seal je kopshout en werk je af met beits, olie of verf.
Reken bij transparante afwerkingen op eens per 2-4 jaar bijwerken; dekkende verfsystemen houden vaak 5-7 jaar stand, afhankelijk van zon en wind. Reinig jaarlijks en houd ventilatieopeningen vrij. Kunststof en composiet volstaan meestal met twee keer per jaar reinigen. In de kosten tel je meer mee dan alleen de plankprijs: regelwerk, folie, rvs-bevestiging, verf of olie, zaagverlies en eventueel steigerwerk. Zelf monteren drukt arbeidskosten; een vakman levert snelheid en strak resultaat. Goed afwegen tussen uitstraling, onderhoud en totale levensduur levert uiteindelijk de beste waarde op.
Hoe kies je het juiste rabat (uitstraling, budget, onderhoudsniveau)
Begin met de look die je zoekt: wil je strakke lijnen en een modern gevelbeeld, dan past standaard of dubbel rabat; ga je voor een robuuste, landelijke uitstraling, kies dan voor Zweeds rabat. Bepaal daarna je budget en onderhoudsbereidheid. Vuren of grenen is voordelig maar vraagt regelmatig afwerken, lariks/douglas is natuurlijker duurzaam, hardhout en thermisch gemodificeerd hout gaan het langst mee.
Wil je zo min mogelijk onderhoud, dan is kunststof of composiet een logische keuze dankzij kleur- en vormvastheid. Check ook de duurzaamheidsklasse (1 is zeer duurzaam, 5 minder) en stem af op de locatie: een zonnige, winderige zuidgevel vraagt meer onderhoud dan een beschutte wand. Vergeet tot slot niet montagegemak, beschikbare lengtes en levertijd.
Afwerking en onderhoud (olie, beits, lak; reiniging en inspectie)
Met de juiste afwerking blijft je rabat langer mooi en beter beschermd. Olie dringt diep in het hout, accentueert de nerf en biedt een natuurlijke look, maar vraagt het vaakst onderhoud: gemiddeld eens per 1-2 jaar bijwerken. Beits (transparant of dekkend) vormt een ademende laag met goede uv-bescherming en houdt het meestal 2-4 jaar vol. Lak of een dekkend verfsysteem geeft de strakste, harde toplaag en gaat vaak 5-7 jaar mee.
Werk vóór montage alle zijden en kopshout af, schuur en ontvet tussen lagen, en herstel beschadigingen meteen. Reinig jaarlijks met lauw water en mild schoonmaakmiddel, voorkom hogedruk en agressieve middelen, en verwijder algen met een geschikte gevelreiniger. Inspecteer elk voorjaar op haarscheurtjes, blaasvorming, open naden en los zittende schroeven, en houd ventilatieopeningen vrij zodat vocht kan ontsnappen.
Kosten en levensduur (materiaal, montage, onderhoudskosten)
De totale kosten van rabat bestaan uit meer dan alleen de plankprijs. Vuren en grenen hebben de laagste m²-prijs, lariks/douglas zit in de middenklasse, hardhout en thermisch gemodificeerd hout zijn duurder, kunststof en composiet het hoogst in aanschaf. Tel daar montage bij op: regelwerk, waterkerende folie, rvs-schroeven of clips, startprofielen, afwerklatten en eventueel steigerhuur. Zelf monteren drukt arbeidskosten, maar vraagt tijd en goed gereedschap.
Onderhoud weegt mee in de jaren erna: olie/beits eens per 2-4 jaar, verf vaak 5-7 jaar; kunststof en composiet volstaan met reinigen. Voor de levensduur kun je als vuistregel aanhouden: vuren/grenen 10-20 jaar, lariks/douglas 15-25, thermisch gemodificeerd 20-30, hardhout 30-50, kunststof/composiet 25-35. Goede ventilatie, vrijhouden van maaiveld en tijdig onderhoud verlagen de totale kosten over de levensduur.
Veelgestelde vragen over rabat
Wat is het belangrijkste om te weten over rabat?
Rabat bestaat uit geprofileerde planken met sponning of overlap die strak in elkaar vallen. Het verschilt van potdekselwerk in aanzicht, waterafvoer en montage: rabat is vlakker, gelijkmatig, en vaak horizontaal geplaatst.
Hoe begin je het beste met rabat?
Begin met kiezen van toepassing en uitstraling, vervolgens materiaal (vuren, grenen, lariks/douglas, hardhout, kunststof, composiet) en profiel (standaard, dubbel, Zweeds). Plan montage: recht regelwerk, hart-op-hart maatvoering, ventilatie, RVS-bevestiging, dilatatievoegen en afwerking.
Wat zijn veelgemaakte fouten bij rabat?
Veelgemaakte fouten: gebrek aan achterventilatie, geen RVS-bevestiging, te weinig dilatatie, onvlak of nat regelwerk, verkeerd afschot, te dicht bij kopse kanten schroeven, te strak schroeven, onvoldoende voorboren, slechte afwerking/onderhoud en onduidelijke hart-op-hart maatvoering.
